Thiền quán (Thiền Minh Sát), hay còn gọi là ‘Vipassana’ trong tiếng Pali, là danh từ ghép hai từ khác là: “Vi” - “bằng nhiều cách khác nhau” và “passana” - “thấy”. Vì vậy, nguyên chữ “Vipassana” có nghĩa là “thấy bằng nhiều cách khác nhau”, và khi được dùng trong ý nghĩa về “Thiền” thì “Vipassana” có nghĩa là: “thấy mọi đối tượng hay hiện tượng là vô thường (anicca), khổ (dukkha) và vô ngã (anatta).

Thiền định hay còn gọi là thiền chỉ (Samatha bhavana) là một thực hành Phật giáo để làm dịu tâm, phát triển sự tĩnh lặng thông qua chánh niệm. Điều này được thực hiện bằng cách tập trung vào hơi thở để có thể nhận thức rõ ràng các suy nghĩ, hành động và mọi diễn biến xung quanh khi chúng phát sinh và biến mất.

Theo một số học giả, thiền ban đầu giống như một hình thức pha trộn của Đạo giáo và Phật giáo Đại Thừa truyền thống, trong đó các thực hành thiền định phức tạp của Đại Thừa đã gặp phải sự đơn giản dường như vô nghĩa của Đạo giáo Trung Quốc để rồi tạo ra một nhánh mới của Phật giáo là Thiền Tông.

Thiền là gì? Thiền là một trạng thái tinh khiết và tập trung tâm trí cao độ, hoàn toàn khách quan trong suy nghĩ trước dòng chảy của vạn vật, vũ trụ. Trong kinh điển Phật giáo Nguyên Thuỷ, thiền dùng để chỉ những pháp thực hành nhằm rèn luyện tâm. Có hai pháp thực hành thiền là Thiền định (samatha bhavana) và Thiền tuệ/Thiền quán (vipassana bhavana). Hiểu một cách nôm na, tu tập Thiền chính là bạn đang tu luyện tâm trí của bản thân. Giúp bản thân giác ngộ và trở nên tỉnh táo hơn.

Từ trước đến nay, khi nhắc tới thiền, nhiều người thường hay nghĩ ngay tới một phương pháp tu tập của Phật giáo. Có rất là nhiều cách định nghĩa khác nhau về thiền, nhưng sự thật thiền không phải là một tôn giáo hay phải tu tập mới hành thiền, thiền là một trạng thái tinh khiết và tập trung cao độ, trong khi tâm trí xuôi chảy không có gì ngăn trở, hoàn toàn đắm mình vào trong ý thức cao hơn không đứt mạch, khoảnh khắc này bạn đang được trạng thái "bình an tuyệt đối". Chính vì thế thiền còn được gọi là Dhyana có ý nghĩa là “dòng chảy của tâm trí”.