Bài viết ngày hôm nay sẽ cùng điểm lại những thuộc tính cơ bản của cả thế giới bên trong và bên ngoài của ta. Nắm vững các yếu tố này, hiểu quy luật tác động giữa chúng, ta sẽ dễ dàng tạo sự cân bằng cho cơ thể, tăng cường miễn dịch và đánh thức vị thầy thuốc tiềm ẩn bên trong mỗi chúng ta.

1.    Các cặp thuộc tính đối lập và cách chúng ảnh hưởng đến cơ thể

Thử hình dung thế này: bạn đang cảm thấy nặng nề trì trệ trong môi trường làm việc điều hòa khép kín và guồng quay của chính mình. Bên ngoài, thời tiết đang bước vào những ngày ẩm ướt khó chịu. Quá bận rộn nên bạn thường gọi đồ ăn nhanh để đỡ phải đi ra ngoài, giữa giờ, bạn đánh thức não bộ bằng những shot café đậm đặc. Và rồi bạn thấy đau đầu, trì trệ, thèm ngủ và chẳng thể nghĩ được gì nhiều dù công việc chất đống. Bạn cho rằng mình đang quá căng thẳng, cần nghỉ ngơi nhưng việc nghỉ ngơi không giúp được gì thêm, trở lại công việc bạn vẫn thấy mệt.

Tình huống nêu trên cho ta tổng hòa của rất nhiều tính chất đối lập, mà bình thường ta không để tâm:
Nặng – Nhẹ ( cảm giác cơ thể)
Lạnh – Nóng (nhiệt độ bên ngoài)
Nhờn – Khô (trạng thái của da)
Lờ Đờ - Sắc sảo (tình trạng xử lý của não bộ)
Ổn định – Lưu động (tính chất công việc)
Mềm – Cứng (thực phẩm ăn hàng ngày)
Trơn – Nhám (trạng thái của da)
Đặc – Lỏng (tình trạng nước tiểu)
Thô – Tinh (trạng thái đồ ăn)
Đục – Trong (thời tiết nhiều mây – quang mây)

Đây chính là những cặp tính chất đối lập cơ bản giúp chữa lành cơ thể. Mỗi cặp trong số mười cặp có tính chất trên đại diện cho một điểm cực hạn trên một miền biến đổi liên tục. Khi sự mất cân bằng xảy ra là khi biểu hiện nghiêng về một bên thuộc tính. Ví dụ: Quá nóng, quá lạnh, quá khô….đều dẫn đến những bệnh lý đi kèm. Hai tính chất trong mỗi cặp tác động hoặc ảnh hưởng qua lại lẫn nhau theo hai nguyên tắc cơ bản của Ayurveda:

• Cái giống nhau thì tăng cường nhau
• Cái đối nhau thì triệt tiêu nhau.

Hai nguyên tắc này chính là chìa khóa để chúng ta tự chữa lành theo Ayurveda: khi một biểu hiện mất cân bằng đã thể hiện ra, muốn trị bệnh thành công chúng ta phải tăng cường những tính chất đối nghịch. Ví dụ: cơ thể quá nóng (thừa pitta) thì những thứ mang thuộc tính đối lập (hoa quả mát, bơi lội, nước mát…) sẽ giúp cân bằng pitta và giảm nhiệt. Ngược lại, nếu ta ăn đồ cay nóng, xông hơi, đi bộ trời nắng…thì tình trạng mất cân bằng càng gia tăng.

Và ta rất dễ dàng nhận thấy sự tác động của các yếu tố bên ngoài vào trạng thái cơ thể. Vì vậy, để điều chỉnh trạng thái cơ thể, ta có thể lựa chọn những yếu tố bổ trợ hoặc đối lập từ bên ngoài. Ví dụ: trời lạnh thì ta ăn đồ nóng ấm để giữ nhiệt, cảm lạnh thì ăn cháo nóng và xông hơi.

2.    Nguyên tắc chữa lành cơ thể tự nhiên

Các phương pháp điều trị theo Ayurveda đều bao gồm 2 bước:

• Xác định những rối loạn trong cơ thể người bệnh liên quan đến 10 cặp tính chất đối lập kể trên (xác định tình trạng thừa thiếu của các dosha)
• Điều chỉnh bất kỳ sự mất cân bằng nào xuất hiện

Để thực hiện nguyên tắc chữa lành này ta cần lắng nghe, ghi nhận trạng thái của cơ thể, của mọi thứ xung quanh và hiểu về biểu hiện của nó. Điều cốt yếu nhất, hơn mọi loại thuốc chính là sự nhận thức và tự quan sát của bạn trong từng khoảnh khắc. Chính sự nhạy cảm của bạn với thể tạng và các nhu cầu độc nhất của cơ thể mình, cùng ý thức sẵn sàng hành động trên cơ sở tri thức sẽ là những yếu tố tạo nên sự khác biệt giữa một cơ thể khỏe mạnh và một cơ thể yếu ớt.

Có thể kể ra đây vài ví dụ chung nhất:

• Trạng thái táo bón, da khô, suy kiệt, hốc hác của cơ thể thường liên quan đến sự quá phát của Vata
• Trạng thái quá nóng, tiểu buốt, mắt khó chịu, sốt, viêm, giận dữ, chỉ trích liên quan đến sự quá phát của Pitta
• Trạng thái nặng ngủ mê mệt, tăng cân, sung huyết, nhiều đờm là do kapha bị mất cân bằng.

Từ những trạng thái này, bạn có thể  hiểu rõ những gì mình còn thiếu/ thừa để điều chỉnh lối sống của bản thân (từ thực phẩm, chế độ ăn đến mối quan hệ, rèn luyện thể chất…)

Hài hòa với tự nhiên, thuận theo qui luật của vũ trụ cũng giống như khi ta bơi xuôi dòng nước: hiệu quả cao, lâu dài và ít tốn công. Cho nên việc lắng nghe cơ thể, điều chỉnh lối sống, tưởng như là việc khó khăn nhưng lại là việc dễ nhất ta có thể làm, chỉ cần ta giữ cho mình tỉnh thức.

Vashna Thiên Kim