Cuộc sống hiện đại đặt ra nhiều yêu cầu phục vụ con người, nhưng cùng với đó là sự phụ thuộc của con người vào các loại sản phẩm và biện pháp “nghe có vẻ như tốt cho sức khỏe”. Việc tách rời khỏi tự nhiên khiến cho con người ngày càng “yếu ớt” về khả năng sinh tồn trong cuộc sống: ta không chịu được nóng, không chịu được lạnh, luôn phải nhốt mình trong những căn phòng kín bật điều hòa ngày hè và bật máy sưởi vào mùa đông. Chúng ta nạp vào người đủ các loại thuốc ngay từ khi còn rất bé, và đặc biệt là việc lạm dụng kháng sinh. Bài viết này sẽ giúp chúng ta nhận diện 7 yếu tố hủy diệt có mặt rất phổ biến trong đời sống của chúng ta, đặc biệt ở lĩnh vực thực phẩm và dược phẩm. Từ đó, chúng ta có một cái nhìn khách quan và sáng suốt hơn để lựa chọn cho mình những thứ tốt cho sức khỏe.

YẾU TỐ SỐ 1: THUỐC KHÁNG SINH PHỔ RỘNG

Trong quá trình phát triển, cùng với sự đổi thay của văn hóa, tiến bộ khoa học kĩ thuật, ngành y tế cũng có những bước tiến mới trong việc tạo ra các loại thuốc trị bệnh cứu sống nhiều người. Nhưng những tiến bộ ấy có thể trở thành con dao hai lưỡi: thuốc luôn có tác dụng phụ. Một trong số những loại thuốc được xem như “thần dược” trong y khoa nửa cuối thập niên 60 và 70 thế kỉ trước chính là thuốc kháng sinh phổ rộng. Là một loại thuốc có khả năng tiêu diệt đồng thời nhiều loại vi khuẩn, thuốc có tác dụng tích cực  trong việc điều trị cho các trường hợp nhiễm trùng nặng, viêm phổi, nhiễm trùng đa tác nhân, nhiễm trùng ở những người có hệ miễn dịch suy yếu. Tuy nhiên, các kháng sinh này cho phép các bác sĩ tiêu diệt triệt để các tác nhận gây nhiễm trùng một cách hiệu quả mà không cần tìm ra thủ phạm chính.

Điểm nguy hiểm nằm ở chỗ này: một khi kháng sinh phổ rộng được sử dụng, nó tiêu diệt đồng thời cả tác nhân gây bệnh và tác nhân có lợi (bao gồm các vi sinh vật có lợi trong ruột người). Một khi các vi sinh vật có lợi bị tiêu diệt, ta mất thêm nhiều thời gian để chúng quay lại, cá biệt có loại không thể hồi phục. Chính vì vậy, khi bạn điều trị xong một căn bệnh bằng kháng sinh phổ rộng, cũng là lúc bạn chuẩn bị đón tiếp những vấn đề sức khỏe đi kèm xảy ra tiếp theo – nguy cơ của các căn bệnh khác.

Hãy hình dung cơ thể bạn có một hệ thống vi khuẩn phát triển giống như hệ sinh thái trong một khu từng nhiệt đới, tất cả tuân thủ luật sinh tồn: sự tồn tại của loài này phụ thuộc vào sự tồn tại của loài khác. Khi sử dụng kháng sinh phổ rộng là bạn đang thả bom na pan, hóa học đốt trụi khu vườn. Và khi chỉ còn lại một khu vườn trơ trọi, bạn phải gieo hạt trong bao lâu để nó trở thành khu rừng? Bắt chấp việc sử dụng các lợi khuẩn, probiotics thì bạn cũng mất rất nhiều thời gian để có thể trở lại gần như ban đầu.

Có thể bạn sẽ nói rằng: nhưng thuốc do bác sĩ kê, ta có thể từ chối được hay sao? Đúng là nếu bệnh của bạn nặng lên, và trong một số tình huống không thể tránh được thì ta vẫn phải sử dụng kháng sinh phổ rộng với thái độ vô cùng cẩn trọng. Cách tốt nhất là chúng ta giữ sức khỏe, nuôi dưỡng hệ miễn dịch để mình không rơi phải tình huống trớ trêu kể trên.

Nhưng điều nguy hiểm nhất biến kháng sinh phổ rộng thành một yếu tố hủy diệt trong đời sống con người nằm ở việc: chúng ta có thể tránh nạp kháng sinh theo đơn của bác sĩ, nhưng phần lớn chúng ta không kiểm soát được lượng kháng sinh phổ rộng được dùng đại trà trong công nghiệp chăn nuôi, dưới dạng thuốc kiểm soát nhiễm trùng và thuốc tăng trưởng cho gia súc. Kháng sinh phổ rộng làm cho heo, gà và các động vật khác lớn nhanh hơn, to hơn, béo hơn. Và thông qua động vật, chúng cũng có tác dụng tương tự trên con người. Bạn có nghe nói đến việc trẻ con “ăn lại bữa sau ốm” hoặc hồi phục sau một đợt điều trị kháng sinh: đó là sự thật.  Với việc thay đổi hệ vi khuẩn của đường ruột, kháng sinh khiến cho cơ thể bạn lâm vào một cuộc chiến, gia tăng việc tích trữ mỡ để tế bào miễn dịch có nhiên liệu cần thiết chống lại những kẻ xâm nhập này.

Rõ ràng, đã đến lúc chúng ta phải xem xét lại thói quen đối xử “qua loa, coi thường sức khỏe” bằng việc lạm dụng việc sử dụng thuốc kháng sinh, làm bạn với thuốc một cách bừa bãi ngay cả khi chưa xem xét kĩ nguyên nhân thực sự của bệnh tật.

YẾU TỐ SỐ 2: THUỐC KHÁNG VIÊM KHÔNG CHỨA STERIOD (NSAID là viết tắt của Non-Steroidal Anti-Inflammatory Drugs) – Thuốc có tác dụng giảm đau, kháng viêm, hạ sốt.

Thời tiết thay đổi, bạn bị đau đầu không rõ nguyên nhân, nhưng bạn lại đang bận rộn: hoặc có nhiều việc phải làm, hoặc phải chăm sóc con nhỏ. Và thay vì đi khám cẩn thận hoặc lắng nghe cơ thể để tìm ra nguyên nhân thực sự thì bạn sẽ lựa chọn 1 vài viên giảm đau. Cơn đau qua nhanh, và lần sau lặp lại tình trạng ấy, bạn lại dùng thuốc, nhưng với liều lượng tăng hơn…cho đến một ngày, bạn uống tối đa liều lượng cho phép, bạn vẫn không thấy có tác dụng nhiều…

Ví dụ nêu trên diễn ra khá nhiều trong đời sống  hàng ngày. Và chúng ta vẫn sử dụng thuốc giảm đau hết sức dễ dàng, mà không thực sự nghĩ tới tác dụng phụ đáng kể của nó.

Một trong những tác dụng phụ đáng sợ nhất của các loại thuốc này là việc chúng phá hủy hàng rào màng nhầy ở ruột non và đại tràng, cho phép các chất xa lạ thấm vào thành ruột, gây ra chứng viêm nhiễm ngày càng tăng và cảm giác đau nhức ở người sử dụng. Càng đau nhức, bạn càng uống nhiều thuốc giảm đau, nó giống như một cái vòng luẩn quẩn. Thoát ra nó, bạn không biết phải bắt đầu từ đâu: chịu đựng những cơn đau ngày một gia tăng, hay tiếp tục hủy hoại dạ dày và đường ruột của bạn? Giải pháp sáng suốt là hết sức hạn chế những loại thuốc này.

YẾU TỐ SỐ 3: NHỮNG THUỐC ỨC CHẾ AXIT DẠ DÀY

Viêm loét dạ dày gần như một căn bệnh phổ biến trong xã hội hiện đại – nó là hệ quả từ lối sống bận rộn với nhiều áp lực, sinh hoạt thiếu điều độ, sử dụng nhiều chất kích thích, áp lực stress và những thói quen ăn uống thiếu lành mạnh (bỏ bữa, ăn uống qua quýt vội vã, sử dụng đồ ăn không đảm bảo…). Tỉ lệ bệnh này càng phổ biến hơn trong ngành dịch vụ ăn uống, các công việc làm có cường độ căng thẳng. Và thuốc ức chế axit dạ dày trở thành trợ thủ đắc lực cho việc sống chung với căn bệnh này.

Bản chất của việc viêm loét dạ dày thường liên quan đến hiện tượng tổn thương niêm mạc dạ dày hoặc gia tăng axit dạ dày. Axit dạ dày mạnh đến độ chỉ một ít vi khuẩn quan trọng mới có thể chịu được và sống trong đó, còn lại phần lớn vi khuẩn có hại đều bị diệt trừ. Thuốc ức chế Axit dạ dày góp phần vô hiệu hóa lượng axit này, và do vậy những vi khuẩn gây bệnh có thể phát triển nhanh hơn, càng làm biến đổi hệ vi khuẩn đường ruột thông thường. Hàng rào bảo vệ dạ dày mất đi, các vi khuẩn sẽ vô từ xâm nhập và phá hủy hàng rào ruột, gây ra những hội chứng loạn khuẩn ruột non. Từ đây, chúng tiến vào hệ tuần hoàn, và kích thích hệ miễn dịch chiến đấu chống lại mối đe dọa mới từ vi khuẩn: quá trình viêm sẽ diễn ra, kèm với đó là sự tăng cân do cơ thể đã tích trữ mỡ để tiếp thêm nhiên liệu cho cuộc chiến của các bạch cầu chống lại kẻ thù.

Không chỉ có vậy, việc vắng bóng axit dạ dày khi sử dụng các loại thuốc này còn khiến cho cơ thể mất đi khả năng tiêu hóa Protein thành các axit amin trước khi chúng có thể được hấp thụ trong ruột của bạn, cho nên chúng ta đã tạo những căn bệnh hình thành do thiếu Protein của cơ thể, dù lượng Protein nạp vào không hề thiếu. Việc không chuyển hóa được Protein gây ra hiện tượng mất cơ bắp, ảnh hưởng không nhỏ tới khả năng lao động và sinh hoạt của chúng ta hàng ngày, đặc biệt đối với người cao tuổi.

YẾU TỐ SỐ 4: CHẤT TẠO NGỌT NHÂN TẠO

Nắng nóng, làm vài lon nước ngọt, nhai mấy thỏi kẹo cao su…đã là thói quen phổ biến của nhiều người. Đặc biệt là cặp đôi nước ngọt đi kèm đồ chiên rán là món khoái khẩu của nhiều người. Những thói quen tưởng như vô thưởng vô phạt này lại đem đến cho chúng ta rất nhiều hệ quả đáng tiếc cho cơ thể.

Chất tạo ngọt nhân tạo là những hợp chất được sử dụng để cung cấp hương vị ngọt cho các sản phẩm thực phẩm và đồ uống mà không có hàm lượng đường tự nhiên. Chúng được sử dụng như một loại phụ gia thay thế đường, để làm giảm lượng calo hoặc đáp ứng nhu cầu của những người không thể tiêu thụ đường. Một số chất tạo đường phổ biến là Aspartame, Sucralose, Stevia, Neotame…chúng có mặt trong các sản phẩm giải khát như nước ngọt, đồ uống có ga, đồ ăn, đồ uống không đường, kẹo cao su…nước mắm và một số thực phẩm khác.

Truyền thông chỉ nói với ta về ưu điểm về chất tạo ngọt cho người ăn kiêng, người tiểu đường, mà không cho chúng ta biết rằng các chất tạo ngọt nhân tạo phi dinh dưỡng này làm thay đổi hệ vi khuẩn đường ruột, giết chết các vi khuẩn tốt và cho phép các vi khuẩn xấu phát triển mạnh. Ngoài ra, những chất này cũng là những yếu tố can thiệp vào hệ nội tiết và làm gián đoạn các nhịp điệu hàng ngày của chiếc đồng hồ sinh học bên trong của bạn, kích thích usulin khiến bạn muốn ăn thêm. Nói một cách dễ hiểu là những chất này gây cảm giác thôi thúc muốn thưởng thức: ăn thêm, uống thêm của bạn. Nó là chất tạo vị ngọt, mang thông điệp như thể bạn đang ăn “đường” nhưng thực tế “đường” không vào máu nên cơ thể càng thôi thúc muốn bạn nạp thêm. Bởi vậy, thay vì giúp bạn giảm cân, những thứ này là nguy cơ gây tăng cân.

Vậy, cuối cùng, sử dụng những chất này, cơ thể bạn sẽ được gì ngoài sự rối loạn tiêu hóa, gia tăng các vi khuẩn có hại cho đường ruột và nguy cơ tăng cân, rối loạn đồng hồ sinh học.

YẾU TỐ SỐ 5: NHỮNG KẺ PHÁ HOẠI NỘI TIẾT – chất hủy diệt hormone có mặt trong đồ nhựa, mĩ phẩm, chất bảo quản và kem chống nắng

Đồ nhựa, mỹ phẩm có mùi, chất bảo quản, kem chống nắng…là những vật dụng quá quen thuộc, hầu như ai cũng dùng, nhưng chúng cũng chính là những yếu tố hủy diệt nội tiết của chúng ta một cách âm thầm, lâu dài mà chúng ta không để ý, các nguy cơ chúng đem đến khi ta phơi nhiễm tiếp xúc với chúng trong một khoảng thời gian chính là:

• Béo phì, tiểu đường và các vấn đề chuyển hóa
• Những vấn đề sinh sản ở cả nam và nữ
• Những bệnh ung thư nhạy cảm với hormone của phụ nữ
• Những vấn đề về tuyến tiền liệt
• Những vấn đề về tuyến giáp
• Sự phát triển không bình thường của não và các hệ thống thần kinh nội tiết.

Có thể bạn đã biết sử dụng hóa chất không tốt, nhưng bạn sẽ không ngờ rằng những thứ vẫn được coi là khuyến khích nên sử dụng để giữ vệ sinh cơ thể như nước rửa tay, xà bông, sản phẩm khử mùi và kem đánh răng, vô số sản phẩm chăm sóc cá nhân khác sẽ phát hủy các vi khuẩn tốt trong miệng, ruột và trên da. Chúng cũng làm tăng béo phì bằng cách làm thay đổi các vi khuẩn đường ruột, và bằng cách hoạt động như estrogen.

Một sản phẩm nữa không thể vắng bóng trong tủ đồ trang điểm của phụ nữ đó là kem chống nắng. Loại kem này ngăn cản sự hấp thu vitamin D. Việc thiếu vitamin D  ngăn cản quá trình tạo xương mới, tăng nguy cơ loãng xương, ngăn cản quá trình tái sinh của tế bào mới trong hàng rào thành ruột bảo vệ của bạn, cho phép những vi khuẩn lạ đi xuyên qua. Cơ thể bạn, do đó, luôn được đặt trong trạng thái chiến đấu với vi khuẩn lạ, kích thích sự tích lũy chất béo và năng lượng. Từ đây, bạn dễ gặp chứng béo phì.

Còn nữa, những hợp chất tổng hợp như PHTHALATE – chúng vốn được dùng làm mềm nhựa, chúng có ở miếng dán tường, nhựa trải sàn, đôi găng tay rửa chén, khay đựng thịt cá, túi nhựa đựng thức ăn thừa, thậm chí cả trong đồ chơi trẻ em. Chúng cũng được dùng làm dung môi trong những món được ướp hương thơm, có mặt trong keo xịt tóc, chất bôi trơn, thuốc đuổi côn trùng và hàng ngàn sản phẩm gia dụng và chăm sóc cá nhân khác…tất cả những thứ này đều có khả năng hủy diệt nội tiết, gây ra chứng dậy thì sớm ở bé gái, nguy cơ sinh non cho thai nhi.

Điều kinh khủng hơn cả là người ta phát hiện ra nguồn PHTHALATE chủ yếu trong con người còn được tiếp nhận từ các loại ngũ cốc, thịt bò, heo và các sản phẩm từ sữa với mức độ khác nhau.

Dễ dàng thấy bao quanh cuộc sống của chúng ta là nhiều loại hóa chất độc hại đẩy mạnh sự phơi nhiễm ngấm ngầm. Và có ví chúng ta với những chú ếch ngồi trong bình nước tăng nhiệt độ dần dần, ta cũng thấy có điểm chung. Chúng ta sẽ không nhận ra tác hại thực sự của những thứ này, hoặc không quyết tâm hoàn toàn trong việc từ chối sử dụng chúng dần dần thì nguy cơ chúng ta gặp những vấn đề lạ về hormone, béo phì hay những rối loạn sức khỏe là điều có thể xảy ra.

YẾU TỐ SỐ 6: THỰC PHẨM BIẾN ĐỔI GEN VÀ THUỐC TRỪ CỎ

Thuốc diệt cỏ, diệt côn trùng, thuốc trừ sâu là những dạng khác nhau của thuốc diệt sinh vật. Chúng được sử dụng để tiêu diệt các loài cỏ, cho phép một vụ mùa phát triển nhưng chúng cũng đưa những chất độc mạnh vào trong hệ thống của chúng ta từ những thực phẩm mà chúng ta ăn, những nông sản mà chúng ta chạm tay vào và cả những loài động vật chúng ta tiêu thụ. Những chất độc này len lỏi vào thông qua đường tiêu hóa hoặc da, phóng thích các chương trình di truyền vào bên trong chúng ta, cũng như trong các loài động thực vật khác, làm thay đổi cơ bản sự trao đổi thông tin bên trong cơ thể chúng ta.

Thực phẩm biến đổi gen được xem là ra đời để tạo ra những loại thực phẩm chống lại sâu bọ, tăng năng suất và chịu được thuốc diệt cỏ bằng việc điều chỉnh can thiệp vào hệ thống gen dựa vào công nghệ di truyền, nhưng thực tế, nó cũng tạo ra khả năng kháng thuốc và yếu tố quản lý sâu bệnh. Nhưng trước hết là tác động mất cân bằng sinh thái và ảnh hưởng đến đa dạng sinh học của môi trường. Một số loại thực phẩm biến đổi gen phổ biến được dùng rất nhiều trong chăn nuôi đó là đậu nành, ngô, cà chua….- những thứ này được dùng rất nhiều trong chăn nuôi. Gà vốn ăn côn trùng, bò ăn cỏ….giờ đây chúng đều được nuôi bằng cám công nghiệp, bắp, đậu nành… Và chúng là thức ăn của chúng ta. Vậy bạn hiểu luôn là bạn sẽ ăn những gì rồi đó.

YẾU TỐ SỐ 7: ÁNH SÁNG MÀU XANH DƯƠNG

Từ xưa, con người và các loài động vật đã ăn thức ăn để phản ứng trước những thay đổi của ánh sáng ban ngày, cụ thể là với dãy quang phổ bước sóng xanh của ánh sáng ban ngày. Ngày dài đêm ngắn kích thích cho cơ thể bạn ăn càng nhiều thức ăn càng tốt. Cuộc sống hiện đại ngày nay bị chi phối bởi ánh sáng xanh dương, tạo ra sự phơi nhiễm phi tự nhiên không ngừng với bước sóng này. Truyền hình, điện thoại di động, máy tính bảng và các thiế bị điện tử khác, bóng đèn tiết kiệm năng lượng cũng phát ra ánh sáng trong dãy quang phổ màu xanh dương – can thiệp vào giấc ngủ. Ánh sáng xanh dương kích thích những hormone “đói” và “tỉnh ngủ”, đó là lý do khiến chúng ta mất ngủ, thèm ăn và tăng nguy cơ béo phì, stress.

Đến đây, hẳn bạn đã hiểu rõ ý nghĩa của hình ảnh so sánh thí nghiệm về chú ếch. Cuộc sống của chúng ta vẫn luôn tiềm ẩn các nguy cơ mà ta không hề hay biết. Cho đến khi mọi thứ bị đưa đến hậu quả đáng tiếc ta mới hiểu là mình đã đưa vào cơ thể mình những thứ gì….Người viết hi vọng bài viết tổng hợp kiến thức này sẽ trang bị cho các bạn những hiểu biết cơ bản để có những lựa chọn sáng suốt nhất cho cơ thể của mình.

Vashna Thiên Kim