Sống Tỉnh Thức
Sống thiền
Có bao giờ bạn tự hỏi: “Bạn đang sống vì điều gì?” Có phải bạn vẫn đang nghĩ rằng: “Mình sống vì người thân: con cái, cha mẹ hay người nào đó ta rất yêu thương?”. Nếu vậy, trước và sau khi có họ đồng hành với bạn, bạn sẽ ra sao?
Rồi, bạn có thể nghĩ: “Mình sống vì mình thích sống!”. Nhưng “thích” chỉ là một trạng thái nhất thời, khi hết thích thì bạn sẽ ra sao?
Thế thì “Mình sống vì mình có sứ mệnh tạo ra ý nghĩa, hay làm chỗ dựa cho ai đó...”. Nhưng ngay cả thế, khi bạn hoài nghi vào sứ mệnh và khả năng làm chỗ dựa của chính mình, thì bạn còn quý trọng sự sống của bạn không?
Vậy thì, “mình sống vì mình ở trạng thái ấy từ lúc sinh ra thôi”. Đây chính là câu trả lời chính xác về sự sống đó ạ. Một câu trả lời thuần nhận diện, không kèm định nghĩa, không áp vào các khuôn khổ, vai trò, không ràng buộc vào các mối quan hệ và đặc biệt là không đi kèm cảm xúc và đánh giá đúng sai – luôn là câu trả lời sáng rõ nhất. Bản chất mọi thứ vốn đơn giản, chỉ là con người luôn tìm cách làm nó phức tạp lên mà thôi.
Bạn có để ý rằng, cùng là trạng thái sống, nhưng cuộc sống của một đứa trẻ bao giờ cũng trọn vẹn, đủ đầy, hứa hẹn, đẹp đẽ hơn so với cuộc sống của những người trưởng thành không?
Một đứa trẻ có nhiều thời gian để hạnh phúc, thong thả, vì bé tập trung lắng nghe những điều mình thực sự muốn. Bé chưa biết nhiều đến khuôn mẫu, trách nhiệm, đạo đức, đúng sai…. Bé sống hồn nhiên và hầu như không có ác ý. Nụ cười tươi rói và ánh mắt thì trong veo, niềm vui kéo dài hơn và hạnh phúc thì trọn vẹn. Đôi khi niềm vui đến chỉ vì sự thích thú trước thế giới tự nhiên….
Vẫn đứa trẻ ấy, đến khi lớn lên, dần biết đến trách nhiệm, áp lực, mối quan hệ, mục tiêu và bị cuốn vào guồng xoay của cuộc sống. Những thói quen mới hình thành: đánh giá thay cho quan sát, cố gắng thay cho thả lỏng, tính toán thay vì hồn nhiên…. Rồi những ưu tư, chán nản, buồn rầu, sợ hãi đến nhiều hơn và ở lại lâu hơn.
Có thể ta sẽ nghĩ “đó là cái giá của sự trưởng thành” nhưng thực ra không phải vậy. Trưởng thành không trả giá bằng tự do hay hạnh phúc. Vì hạnh phúc luôn đồng hành với chúng ta, tự do thì được trao cho ta ngay từ khi ta chào đời, dưới nhiều dạng thức.
Nếu thực sự khát khao hạnh phúc, ta sẽ có nó ngay trong hiện tại!
Hãy học cách sống từ thuở ấu thơ: tập trung trong hiện tại, quan sát và lắng nghe – đó chính là lối sống tình thức – sống thiền – đưa ta về với cội nguồn, bản thể.
Nhiều người không thoát ra khỏi ám ảnh quá khứ, nhiều người khác lại bị trói chặt bởi viễn cảnh tương lai (như các doanh nhân quá chăm chăm đến thành công ở tương lai mà ít khi có khả năng sống trọn vẹn trong hiện tại). Phương pháp của “sống thiền” là phá tan những ràng buộc như vậy để có tự do trở về sống trong giây phút hiện tại với những nhiệm màu của nó. Và sống thiền là cách sống hạnh phúc bình thản với chính mình, trong hiện tại.
Đơn giản chỉ là trân trọng mọi thứ có bên mình trong hiện tại. Ghi nhận sự có mặt của sự sống quanh mình. Tập trung hiện diện trọn vẹn với việc mình đang làm. Không lo sợ tương lai, không nuối tiếc quá khứ.
Tại sao cuộc sống hiện đại mọi người dù không tu tập theo pháp môn nào vẫn lan toả về việc tu tâm-hành Thiền. Và thực ra, những người thành đạt, hay những người giải quyết nhiều việc nhất lại là những người có độ tập trung cao nhất khi làm việc.
Thiền sư Thích Nhất Hạnh luôn nhấn mạnh đến sự “an trú trong hiện tại”, rằng phải theo dõi hơi thở để cảm nhận và nâng niu hiện tại trong mọi hoạt động. Có thể thực tập những điều này khi đến với những buổi thiền, tu tâm tại gia. Nhưng trong cuộc sống với vô số việc phải làm trong cùng một thời điểm. Vậy thì phải thực tập “an trú trong hiện tại” như thế nào, trong những hoàn cảnh như vậy?
Trong thiền học có "Định", khi mình chú tâm vào một điều gì đó thì mới làm cái đó hay được, còn nếu "bắt cá hai tay" là hư rồi. Một tay trả lời điện thoại, một tay tranh thủ làm việc khác thì khó mà tốt được cả hai việc một lúc. Đừng có tham chấp, đôi khi mình “muốn” nhiều quá rồi không tiến xa được. Ví dụ tôi đi bộ mà có thể đi rất xa, có khi đến trước những người lái xe hơi, vì những người đi xe hơi có thể giữa đường bị thu hút vào nhiều thứ phân tán chú ý trên đường đi.
Hãy làm một việc ở một thời điểm thôi, điều này rất quan trọng. Khi mình chú tâm làm một việc, mình sẽ có hạnh phúc trong khi làm việc đó. Chẳng hạn như khi lái xe, nếu ta cứ nôn nao để tới đích thì thấy mệt mỏi, còn nếu ta tập trung lái xe thì sẽ thấy hạnh phúc bởi sự có mặt của người thân đi cùng mình, bởi cảnh thiên nhiên đẹp, bởi cuộc sống sôi động. Làm bất cứ việc gì cũng có thể chú tâm đến hơi thở và tập trung, nếu đã nắm vững thì dù lúc nào cũng có thể "an trú trong hiện tại". Đức Phật cũng đã dạy rằng chúng ta có thể sống hạnh phúc ngay trong giây phút hiện tại. Vậy thì Thiền không phải cần ngồi thiền mà trong bất cứ mọi ý nghĩ, hành vi trong đời sống, chúng ta đều định, an trú trong chính phút giây ấy, thì đó là Sống Thiền.
Vashna Thiên Kim