KHÁM PHÁ THỂ TẠNG THEO Y HỌC AYURVEDA

Y Học Ayurveda

12
05/2023

0 Bình luận

109 lượt xem

Vashna Thiên Kim

KHÁM PHÁ THỂ TẠNG THEO Y HỌC AYURVEDA

Cơ sở đầu tiên để hiểu rõ bản thân là việc xác định thể tạng của mình. Từ đây, mọi lựa chọn đối với bản thân đều có cơ sở vững vàng, giúp ta hiểu được những trạng thái của chính mình.

Theo Ayurveda, có 7 thể tạng chính:

Vata
Pitta
Kapha
Vata – Pitta
Pitta – Kapha
Kapha – Vata
Vata – Pitta – Kapha

Ta dễ thấy cả ba dosha luôn hiện diện trong mỗi cá nhân nhưng có tỷ lể khác nhau ở mỗi người. Việc duy trì tỷ lệ giữa các dosha cả về số lượng lẫn chất lượng trong mỗi cá nhân chính là nền tảng của một sức khỏe bền vững. Duy trì tốt tỷ lệ ta sẽ có sức khỏe tốt, xáo trộn tỷ lệ này ta sẽ đau ốm, bệnh tật.

Đặc điểm thuộc tính của các thể tạng Vata, Pitta và Kapha

Thể tạng	Các thuộc tính	Biểu hiện trên cơ thể	Chỉ dẫn tổng quát để cân bằng
Vata	Khô	Da khô, tóc khô, môi khô, lưỡi khô, đại tràng khô, táo bón, giọng khàn.	Những người mang tạng Vata rất khó để ổn định và ở yên. Muốn duy trì sức khỏe cần tuân thủ nghiêm ngặt một lịch trình cố định. Tiết trời khô, lạnh thu đông có xu hướng khiến Vata gia tăng. Các cá nhân có tạng này cần giữ ấm, giữ bình tĩnh, tránh ăn đồ sống, đồ lạnh, tránh nhiệt độ cực lạnh. Ăn thức ăn ấm, nhiều gia vị và duy trì lịch sinh hoạt cố định.
	Nhẹ	Cơ bắp nhẹ, xương nhẹ, khung người mỏng, thiếu ngủ nhẹ, nhẹ cân.
	Lạnh	Tay chân lạnh, tuần hoàn máu kém, ghét trời lạnh, thích trời nóng, cứng cơ.
	Thô	Da, móng, tóc, răng, bàn tay và bàn chân đều thô ráp, nứt nẻ, khớp lạo xạo.
	Tinh	Sợ hãi, lo lắng, bất an, mơ hồ, nổi da gà nhẹ, có những cơn co giật nhẹ, những cơn run rẩy khẽ, người thanh mảnh.
	Lưu động	Đi nhanh, nói nhanh, làm nhiều việc một lúc. Lông mày, bàn chân, bàn tay luôn hoạt động, khớp thiếu ổn định, mơ nhiều, thích xê dịch nhưng không định cư lâu dài ở một chỗ cố định, tâm trạng dễ thay đổi, niềm tin dễ lung lay.
	Thông suốt	Thấu đáo, nhanh, hiểu và nhanh quên. Tâm trí sáng suốt và cởi mở. Thường trải qua cảm giác trống rông và cô đơn.
	Chát nhẹ	Cảm giác khô khi nuốt ở cổ họng, thường bị nấc, ợ, thích các loại súp mềm, xốp, có dầu, thèm ăn các vị ngọt, chua, mặn
Pitta	Nóng	Lửa tiêu hóa khỏe, nhu cầu ăn mạnh, thân nhiệt có xu hướng cao hơn bình thường, ghét hơi nóng, tóc xám, đường chân tóc lùi về đỉnh đầu hoặc hói, tóc màu nâu, mềm.	Nhóm người này ưa thích sự thịnh vượng, thích tiêu xài hơn tiết kiệm. Pitta có thể quá phát khi họ ăn nhiều đồ cay nóng, cam quýt mang vị chua, phơi nắng hay làm việc ở nhiệt độ cao. Mùa hè là mùa khó chịu nhất. Họ cần tránh để cơ thể quá nóng, không dùng nhiều dầu, không để quá ẩm, hạn chế tiêu thụ muối, ăn thức ăn giải nhiệt, mát lành, tập thể dục vào thời điểm dịu mát.
	Sắc bén	Răng sắc, mắt to, mũi nhọn, cằm vát, khuôn mặt hình trái tim, hấp thu và tiêu hóa tốt, trí nhớ và khả năng nhận thức sắc bén, dễ cáu gắt.
	Nhẹ	Khung người nhẹ, trung bình, không chịu được ánh sáng chói, da hơi bóng, mắt sáng.
	Nhờn dầu	Da, tóc, phân đều mềm và nhờn dầu, không thích đồ chiên rán vì có thể gây đau đầu.
	Lỏng	Phân lỏng rời, cơ bắp mềm, mỏng mảnh, đi tiểu nhiều uống nước nhiều.
	Dàn trải	Có các vết mẩn ngứa, mụn và viêm nhiễm ở khắp cơ thể hoặc những vùng bị ảnh hưởng, họ cũng muốn tên tuổi vang danh
	Chua	Axit dạ dày chua, độ pH thiên về axit, răng nhạy cảm, tiết nước bọt nhiều.
	Đắng	Miệng có vị đắng, rất sợ vị đắng, hay nhạo báng và chỉ trích cay độc
	Sâu cay	Ợ nóng, nhìn chung có cảm giác nóng rát, có những cảm xúc giận dữ hoặc thù ghét mãnh liệt.
	Nặng mùi	Nách, miệng, bàn chân có mùi hôi.
	Đỏ	Da và má, mũi ửng đỏ, mắt có sắc đỏ.
	Vàng	Mắt vàng, da vàng, nước tiểu và phân có màu vàng, có thể bị bệnh vàng da, mật tiết nhiều, màu vàng làm pitta gia tăng.
Kapha	Nặng	Xương, cơ bắp nặng, khung xương lớn, có xu hướng bị thừa cân, vững chãi, giọng nói trầm sâu.	Đối với tạng người này thì mùa đông và đầu xuân là khoảng thời gian khó khăn vì tiết trời nặng nề, ẩm ướt, mờ mịt, lạnh lẽo dẫn đến đủ loại mất cân bằng về thể chất, cảm xúc, tâm thần liên quan Kapha (thừa cân, đau đầu, viêm xoang, lòng tham, quyến luyến, đố kỵ, sở hữu…). Muốn cải thiện cần tập thể dục thật nhiều, tránh ăn đồ gây nặng bụng, giữ cho cơ thể luôn hoạt bá, đa dạng lịch sinh hoạt, tránh sữa và các đồ ăn lạnh, đồ ăn nhiều dầu mỡ. Chọn thức ăn nhẹ khô.
	Chậm	Đi chậm, nói chậm, tiêu hóa chậm, cử chỉ chậm chạp.
	Mát	Da lạnh và ẩm, nhu cầu ăn uống ổn định, trao đổi chất và tiêu hóa chậm, thường bị cảm lạnh, sung huyết và ho, thèm đồ ngọt.
	Nhờn dầu	Da, tóc và phân đều có dầu, khớp và các cơ quan trơn tru.
	Ẩm ướt	Tắc nghẽn do dịch nhầy ở ngực, xoang mũi, họng và đầu.
	Trơn nhẵn	Làn da mịn màng, bản tính dịu dàng, điềm tĩnh, các cơ quan hoạt động trơn tru.

	Đặc	Có lớp mỡ đặc, da tóc và móng dày, phân đặc, các cơ quan đều tròn trịa, đầy đặn.
	Mềm mại	Ánh mắt vui tươi dễ chịu, tình cảm, chu đáo, giàu lòng trắc ẩn và tốt bụng.
	Tĩnh	Ưa ngồi một chỗ, thích ngủ, lười hoạt động.
	Nhớt	Đặc tính nhớt dính tạo ra độ vững chắc cho các cơ quan, thích ôm, gắn bó sâu sắc trong tình yêu và mối quan hệ.
	Đục	Tâm trí rối rắm và mờ mịt vào sáng sớm, thường dùng café để khởi động ngày mới.
	Ngọt	Thèm ngọt khi chức năng bị rối loạn, có ham muốn tình dục và sinh sản mạnh mẽ.
	Mặn	Hỗ trợ sinh trưởng và tiêu hóa, cung cấp năng lượng duy trì môi trường thẩm thấu, có thể gây cảm giác thèm mặn, giữ nước khi hoạt động bất thường.

Cách áp dụng kiến thức về thể tạng vào đời sống

Tưởng tượng thể tạng của bạn là một cuốn sách, việc của bạn là đọc cuốn sách ấy để sống cuộc sống của riêng bạn. Hiểu về cơ thể, bạn tự biết cân bằng mình cả về sinh học lẫn tâm lý học.

Bạn sẽ thấy những thói quen cố hữu được lập trình trong bản năng của bạn đều có liên hệ đến thể tạng của bạn. Đây là những yếu tố sẵn có trong hệ thống tâm thể của bạn.

Hiểu về chính mình, bạn sẽ biết điểm yếu của mình, khuynh hướng bệnh tật và mất cân bằng của bản thân, từ đó áp dụng các biện pháp ngăn ngừa kịp thời.

Bạn cũng có thể căn cứ vào kiến thức này tìm hiểu về những người xung quanh để có thể cân bằng trong mối quan hệ với họ, chăm sóc họ phù hợp.

Những kiến thức này hoàn toàn hữu ích để bạn có những kế hoạch ngắn hạn để đạt mục tiêu điều chỉnh thể trạng cơ thể theo hướng tích cực, cân bằng hơn.

PHỤ LỤC: BẢNG CHỈ DẪN GIÚP BẠN TỰ XÁC ĐỊNH THỂ TẠNG

Hướng dẫn sử dụng:

Bạn nên thực hiện bài đánh giá này 2 lần:

Trong lần đánh giá thứ nhất hãy lựa chọn câu trả lời dựa trên thực tế diễn ra ở tần suất cao nhất trong toàn bộ cuộc sống trải dài qua nhiều năm của bạn. Lần đánh giá đầu tiên này sẽ giúp xác định Prakruti – bản tính/ khí chất tâm –sinh lý học. Prakruti không thay đổi trong suốt cuộc đời con người, và tỷ lệ cân bằng của bạn sẽ là việc duy trì tỷ lệ này. Ví dụ, một người có Prakruti qua lần đánh giá đầu tiên là V2P3K1 thì tỉ lệ này được duy trì tốt sẽ là sự cân bằng với họ. Ngược lại việc bổ sung theo hướng đồng đều của ba dosha sẽ là mất cân bằng.
Trong lần đánh giá thứ hai chúng ta lựa chọn câu trả lời dựa vào trạng thái của bạn ở hiện tại. Lần đánh giá này kết quả có thể trùng hoặc không trùng so với lần đầu tiên, nó thể hiện trạng thái sức khỏe hiện thời của bạn – Vikruti.
Trường hợp Prakruti trùng khớp với Vikruti thì bạn đang có sức khỏe tuyệt hảo, còn khi giữa 2 kết quả này có độ vênh nhất định thì phần vênh đó chính là phần mà ta cần chú trọng điều chỉnh.

Bảng chỉ dẫn xác định thể tạng

QUAN SÁT	V P K	VATA	PITTA	KAPHA
Khổ người		Mảnh mai	Trung bình	To lớn
Trọng lượng		Nhẹ cân	Trung bình	Thừa cân
Da		Mỏng, khô, lạnh, thô, sẫm màu	Trơn, nhờn, ấm, ửng hồng	Dày, nhờn, mát, trắng, nhợt nhạt
Tóc		Nâu, khổ, màu đen, rối, dễ gãy, mỏng	Thẳng, nhiều dầu, màu vàng hoe, màu xám, màu đỏ, hói	Dày, xoăn, nhiều dầu, xoăn nhẹ, mọc nhiều, tất cả các màu
Răng		Vẩu, to, thưa, lợi mỏng	Kích cỡ vừa, lợi mềm	Răng khỏe, trắng, lợi chắc
Mũi		HÌnh dạng không đều, vách ngăn lệch	Dài, nhọn, đầu mũi ửng đỏ	Mũi ngắn, nhỏ, tròn, hơi tẹt
Mắt		Nhỏ, trũng, khô, lanh lợi, màu đen, màu nâu, bồn chồn	Sắc bén, sáng, màu xám, xanh lá, màu vàng/ đỏ, nhạy cảm với ánh sáng	To, đẹp, màu xanh lam, ôn hòa, tình cảm
Móng		Khô, xù xì, giòn, dễ gãy	Sắc, mềm, hồng, sáng bóng	Dày, nhờn, trơn, bóng
Môi		Khô, nứt nẻ, có sắc đen/ nâu	Đỏ, viêm, có sắc vàng	Trơn, nhờn dầu, nhợt nhạt, có sắc trắng
Cằm		Mỏng, góc cạnh	Vát	Tròn xệ
Má		Nhăn nheo, hóp	Nhẵn, thon	Mềm mại, núng nính
Cổ		Gầy, cao	Trung bình	To, có nếp gấp
Ngực		Phẳng, lõm	Vừa phải	Nở nang tròn trịa
Bụng		Gầy, phẳng, hõm	Vừa phải	Phệ, to
Rốn		Nhỏ, không đều, lồi	Hình Ô van, nông	To, sâu, tròn, sệ
Hông		Thon, gầy	Vừa phải	To, nặng
Khớp		Lạnh, có tiếng lạo xạo	Vừa phải	To trơn
Mức độ thèm ăn		Thất thường, kém ăn	Luôn thèm ăn, không chịu được cơn đói	Cảm giác thèm ăn đến từ từ, ổn định
Tiêu hóa		Thất thường, đầy hơi	Nhanh, gây ợ nóng	Lâu, tạo dịch nhầy
Vị giác, những sở thích lành mạnh		Ngọt, chua, mặn	Ngọt, đắng, chát và thanh	Đắng, cay, chát và thanh
Nhu cầu uống		Thay đổi thất thường	Uống rất nhiều	Uống ít, rải rác
Bài tiết		Táo bón	Phân lỏng	Đặc, nhờn, phân ra chậm
Hoạt động thể chất		Hiếu động	Vừa phải	Ít vận động
Hoạt động tinh thần		Đầu óc hoạt động liên tục	Vừa phải	Đầu óc trì trệ, chậm hiểu
Cảm xúc		Lo âu, sợ hãi, thiếu chắc chắn, linh hoạt	Giận dữ, thù ghét, ghen tỵ, kiên định	Điềm tĩnh, tham lam, quyến luyến
Niềm tin		Dễ lung lay, thay đổi thất thường	Mãnh liệt, cực đoan	Nhất quán, sâu sắc, chín chắn
Trí tuệ		Nhanh, ẩu, đoảng	Phản ứng xác đáng	Chậm, chính xác
Năng lực hồi tưởng		Nhớ rõ mọi chuyện xảy ra, nhớ kém chuyện xảy ra lâu	Nhớ rõ ràng mọi chuyện	Nhớ lại chậm nhưng nhớ lâu
Những giấc mơ		Giấc mơ có diễn biến nhanh, nhiều hoạt động, đáng sợ, mơ nhiều	Mơ về sự cáu giận, chiến tranh, bạo lực	Mơ về sông hồ, tuyết, chuyện tình lãng mạn
Giấc ngủ		Thiếu ngủ, ngủ ngắt quãng, mất ngủ	Ít nhưng sâu	Dài, sâu
Giọng điệu		Nhanh, không rõ ràng	Sắc bén, thấu suốt	Chậm, đều đều
Tình hình tài chính		Nghèo, thường chi tiền cho thứ vặt vãnh	Thường chi tiền cho những thứ xa xỉ	Giàu, biết giữ tiền

Tổng số điểm

CÁC THUẬT NGỮ TRONG Y HỌC AYURVEDA

AGNI	Lửa sinh học cung cấp năng lượng cho toàn bộ các chức năng của cơ thể. Agni điều tiết nhiệt trong cơ thể, hỗ trợ tiêu hóa, hấp thu và đồng hóa thức ăn. Agni chuyển thức ăn thành năng lượng hoặc ý thức.
AHAMKARA	Bản ngã, cảm giác về cái tôi biệt lập, “tôi là”.
AMA	Chất độc mang bệnh do thức ăn không tiêu trong cơ thể sản sinh ra, vốn là căn nguyên của nhiều bệnh lý.
ANUPANA	Chất dẫn thuốc để uống cùng thảo dược.
AYURVEDA	Khoa học về sự sống, bắt nguồn từ ngôn ngữ tiếng Phạn.
BASHI	Một trong năm biện pháp thanh tẩy quan trọng của Panchakarma giúp đào thải dosha vata thừa khỏi cơ thể thông qua thụt phân bằng trà thảo dược hoặc dầu thảo dược. Liệu pháp này hỗ trợ đắc lực cho việc chữa lành rối loạn Vata. Nghĩa đen là ruột của quả bóng (thời xưa, thụt được làm từ da động vật).
BHASMA	Một hỗn hợp đặc trị của Ayurveda được bào chế và khử khuẩn bằng cách đem đốt thành tro, bhasma có tác dụng cực mạnh và phóng prana vào cơ thể.
BHASTRIKA	Thở lửa, một bài thực hành thở (pranayama) trong đó không khí được hít vào bị động rồi bị đẩy ra thật mạnh như được thở từ ống bễ. Bài tập này có tác dụng tăng nhiệt và cải thiện tuần hoàn.
BHRAMARI	Thở phát ra tiếng. Một bài thực hành thở (pranayama) trong đó người tập thở vừa thở ra và hít vào vừa khẽ phát ra một tiếng “ừm” nhẹ như tiếng đập cánh của loài ong. Bài tập này giúp trấn an tâm trí và hạ nhiệt pitta.
CHAI	Từ chung để chỉ các món trà, đặc biệt là trà đen pha với sữa, đường và gia vị.
DAL	Tên gọi chung cho tất cả các loại hạt đậu khô. Hầu hết các loại dal đều được tách vỏ và vỡ đôi để chúng chín nhanh hơn khi nấu và dễ tiêu hơn.
DHATU	Mô cơ bản cấu tạo nên cấu trúc của cơ thể. Ayurveda cho rằng có 7 loại dhatu là rasa (huyết tương), rakta (máu), mamsa (mô cơ); meda (mô mỡ), asthi (tủy); majja (xương và các dây thần kinh), shukra và artava (mô sinh sản của nam và nữ).
DHATU ARTAVA	Mô sinh sản của nữ giới, một trong 7 dhatu hoặc mô cơ thể.
DHATU ASTHI	Một trong 7 Dhatu hoặc mô cơ thể, cụ thể là mô xương có vai trò nâng đỡ, bảo vệ cơ thể, tạo hình và kéo dài tuổi thọ.
DHATU MAJJA	Một trong 7 Dhatu hoặc mô cơ thể; gồm tủy và dây thần kinh, trơn và mềm. Chức năng chính của Dhatu majja là bôi trơn cơ thể, làm đầy xương và nuôi dưỡng Dhatu shukra.
DHATU MAMSA	Một trong 7 Dhatu hoặc mô cơ thể; gồm các mô cơ. Dhatu masma do rasa và rakta tạo thành với chức năng chính là đem lại sức mạnh, khả năng phối hợp, vận động, che chở, tạo hình và bảo vệ cơ thể.
DHATU RAKTA	Loại mô thứ hai trong số bảy mô cơ thể, với thành phần chính là các tế bào hồng cầu có chức năng mang năng lượng sống (prana) tới tất cả các mô cơ thể, nhờ đó chúng được cung cấp oxy hay chức năng sống.
DHATU RASA	Là Dhatu đầu tiên, rasa là huyết tương được nuôi dưỡng bằng các dưỡng chất lấy từ quá trình tiêu hóa thức ăn và sau khi hấp thu dưỡng chất, rasa tuần hoàn trên toàn cơ thể thông qua một số kênh cụ thể. Chức năng chính của rasa là cung cấp dưỡng chất cho mọi tế bào của cơ thể.
DHATU SHUKRA	Mô thứ bảy, mô sinh sản của giống đực.
DOSHA	Nguyên lý hoạt động sinh tâm thần học chính của cơ thể, bao gồm vata, pitta, kapha. Các dosha xác định thể tạng của từng cá nhân và duy trì tính toàn vẹn cho cơ thể con người. Chúng cũng từ chối phản ứng của từng cá nhân trước những thay đổi. Khi bị xáo trộn, các dosha có thể châm ngòi cho một quá trình bệnh tật.
3 DOSHA	Ba tổ chức hay ba bộ mã của trí thông minh trong cơ thể, tâm trí, ý thức; đây cũng là 3 khí chất của cơ thể: khí (Vata gắn hyperlink, kéo thẳng xuống định nghĩa của Vata bên dưới), lửa/ mật (Pitta, kéo thẳng xuống định nghĩa của Pitta bên dưới) và nước (Kapha, kéo thẳng xuống định nghĩa của Kapha bên dưới).
GUGGULU	Thành phần chính trong một loạt các công thức thảo dược (yogaraj gugulu, kaishore guggulu….Guggulu là nhựa của một loại cây thân nhỏ, mang nhiều dược tính hữu ích; chẳng hạn guggulu tốt cho hệ thần kinh, giúp tăng cường năng lượng và kháng viêm cho các mô cơ.
GUNA	Là 3 tính chất với tác động với mọi tạo vật: Sattva (gắn hyperlink,), Rajas (gắn hyperlink), và Tamas (gắn hyperlink).
KAPHA	Một trong ba dosha. Kapha là sự kết hợp của nguyên tố đất và nguyên tố nước, là năng lượng hình thành nên cấu trúc của cơ thể, xương, cơ bắp, gân và cung cấp “chất keo” để gắn kết các tế bào. Dosha này cung cấp nước cho mọi bộ phận và hệ thống trong cơ thể, bôi trơn các khớp, làm ẩm da và duy trì miễn dịch. Ở trạng thái cân bằng, kapha được biểu hiện thành yêu thương, điềm tĩnh và bao dung. Khi bị mất cân bằng, kapha dẫn theo sự đeo bám, lòng tham và đố kỵ.
KHAVAIGUNYA	Một không gian bị suy yếu hoặc không gian khiếm khuyết ở bên trong một cơ quan hoặc mô của cơ thể, nơi dễ hình thành bệnh.
KIM CANG	Hay “nước mắt của thần Shiva” là hạt khô lấy từ quả của cây kim canng. Hạt kim cang được xem là tốt cho tim cả về mặt vật lý lẫn tâm linh, hỗ trợ thiền và mở luân xa tim.
KITCHARI	Hỗn hợp gồm đậu, gạo và gia vị nấu chín rất dễ tiêu và giàu Protein thường được dùng làm nguồn cung cấp dưỡng chất trong chế độ “nhịn đói bằng thực phẩm”.
LASSI	Thức uống chế biến từ sữa chua, nước, gia vị đem lại cảm giác sảng khoái và thường được dùng cuối bữa ăn để hỗ trợ tiêu hóa. Lassi có thể được gia giảm mặn hoặc ngọt.
LUÂN XA	Các trung tâm năng lượng của cơ thể, liên quan đến các trung tâm đám rối thần kinh chi phối các chức nặng của cơ thể, mỗi luân xa là một bể chứa của ý thức.
MAHAT (MAHAD)	Là nguyên lý vĩ đại, trí thông minh, phần thiên tạo của trí tuệ. Mahat bao hàm cả trí tuệ của mỗi cá nhân, gọi là Buddhi.
MARMA	Điểm chí tử. Điểm tập trung năng lượng trên da, có những cánh cửa tiếp nhận và kết nối với các kênh chữa lành ở bên trong cơ thể.
MUNG DAL	Một loại đậu hạt nhỏ đã được tách vỏ và vỡ đôi, thường có màu vàng và là món ăn dễ tiêu.
NASYA	Phương pháp đưa thuốc vào cơ thể qua đường mũi, một trong 5 biện pháp của chương trình Panchakarma.
OJA	Tinh túy thuần khiết của tất cả các mô cơ thể (Dhatu) là phần tinh túy nhất của Kapha, có tác dụng duy trì miễn dịch, thể lực và sinh khí. Oja còn giúp con người mở rộng nhận thức và đạt đến chân phúc, đồng thời chi phối chức năng miễn dịch của cơ thể. Nếu oja bị cạn kiệt, con người có thể đi đến chỗ chết.
PANCHAKARMA	Năm biện pháp đào thải dosha và ama thừa ra khỏi cơ thể. Thực hiện Panchakarma có tác dụng thanh lọc cơ thể từ bên trong. Chương trình này bao gồm nôn (vamana), tẩy rửa (virechana), thụt phân bằng dầu thảo dược hoặc nước sắc thảo dược (basti), trích máu (rakta moksha) và đưa thuốc vào mũi (nasya).
PITTA	Một trong 3 dosha, tương ứng với nước và lửa. Đôi khi Pitta còn được gọi là nguyên lý lửa hoặc nguyên lý mật. Pitta chi phối quá trình tiêu hóa, hấp thụ, đồng hóa, trao đổi chất và thân nhiệt. Ở trạng thái cân bằng, pitta thúc đẩy sự hiểu biết và trí thông minh, còn khi mất cân bằng, nó sinh ra sự giận dữ, thù địch và ghen tuông.
PRAKRUTI	Bản chất cố hữu hay cấu trúc sinh học, thần kinh học của mỗi cá nhân. Khái niệm Prakruti chỉ là thể tạng cố định của mỗi con người, phản ánh tỷ trọng của ba dosha (vata, pitta, kapha) được thiết lập trong cơ thể tại thời điểm bắt đầu được thụ thai.
PRAKRUTI	Chữ P viết hoa, là Sự sáng tạo của Vũ trụ, là năng lượng sơ khởi.
PRANA	Sinh khí hay năng lượng sống cốt tử. Không có prana sẽ không thể có sự sống. Prana là dòng chuyển dịch của trí thông minh tế bào, chảy từ tế bào này sang tế bào khác. Prana tương đương với khái niệm khí của phương Đông.
PRANAYAMA	Kiểm soát năng lượng sống bằng các kỹ thuật đa dạng có tác dụng điều tiết và kìm giữ hơi thở, qua đó giúp người thực hiện làm chủ tâm trí đồng thời cải thiện chất lượng nhận thức và hiểu biết. Pranayama hữu ích cho tất cả các dạng thiền.
PURUSHA	Nhận thức bị động, không lựa chọn, sinh mệnh Vũ trụ thuần khiết.
RAJAS	Một trong ba tính chất phổ quát (guna) của Prakruti, Sự sáng tạo của Vũ trụ. Rajas chủ động, lưu động và sôi nổi.
RASATANA	Liệu pháp trẻ hóa giúp các tế bào, mô và cơ quan của cơ thể được phục hồi, tái tạo, kéo dài tuổi thọ tế bào, củng cố thể lực và miễn dịch.
RISHI	Bậc hiền triết cổ đại thời Vệ Đà. Thời xa xưa, các rishi đã lĩnh hội và ghi lại những bài thơ vịnh Vệ Đà. Sau khi giác ngộ, họ tiến hành truyền bá tri thức, ý thuật, triết lý và giáo lý của nền văn hóa này.
SAMPRAPTI	Toàn bộ quá trình của một căn bệnh từ lúc mới hình thành do các nguyên nhân ban đầu tới các giai đoạn tiếp theo cho đến khi hoàn chỉnh biểu hiện.
SANKHYA	Là một trường phái triết học Ấn Độ, Sankhya bao hàm cả “óc phân liệt” và “liệt kê”. Triết học Sankhya giải thích một cách hệ thống quá trình tiến hóa của vũ trị từ Purusha (Linh hồn vũ trụ) và Prakruti (Năng lượng sơ khởi) qua các giai đoạn tiến hóa: Mahad (trí thông minh vũ trụ), Ahamkara (nguyên lý phân chia); Mana (tâm trí), Indriyas (cánh cửa nhận thức ở bên trong mỗi cá thể); Tanmatras (khách thể của nhận thức) và Mahat Bhutas (5 nguyên tố vĩ đại). Sat có nghĩa là chân lý, còn khya có nghĩa là nhận biết. Vì thế Sankhya có nghĩa là nhận biết lý thuyết tạo tác của vũ trụ nhằm nhận biết chân lý tối cao của sự sống con người. Sankhya cho ta biết hành trình ý thức trở thành vật chất.
SATTVA	Là một trong ba guna của Prakruti, Sattva bao hàm ánh sáng, sự thông suốt, sự thuần khiết của nhận thức, là cốt lõi của nhận thức thuần khiết.
SHITALI	Thở làm mát. Một dạng thực hành pranayama (chế ngự hơi thở) giúp hạ nhiệt cơ thể. Cong hai cạnh lưỡi thành hình ống rồi hít khí vào qua lưỡi, thở ra chậm, đều và triệt để.
SUCANAT	Một loại đường hạt tự nhiên là sản phẩm của nước mía nguyên chất được lọc, đun nóng và làm lạnh cho đến khi hình thành các tinh thể nhỏ.
SURYA NAMASKAR	Chuỗi tư thế Chào mặt trời, một chuỗi tuần tự các tư thế yoga kết hợp với hơi thở.
TAMAS	Một trong 3 guna của Prakruti hay Tự nhiên. Tamas đại diện cho năng lượng với tính chất buồn tẻ hoặc trì trệ. Tamas là tính chất dẫn đến sự hủy diệt, giống như cách mà thiên nhiên hủy diệt tất cả mọi thứ. Nghĩa là “Bóng Tối, mang các đặc trưng tối, ù lì và mê muội. Tamas sinh ra giấc ngủ, gây nên trạng thái uể oải, trì độn, bất tỉnh.
TEJA	Tinh túy thuần khiết của yếu tố lửa, là phần tinh túy nhất của dosha pitta, teja chi phối quá trình chuyển hóa vật chất thành năng lượng, thức ăn, nước và không khí thành ý thức.
TIÊU LỐT	Tên khoa học Piper longum, một loại cây có họ gần với tiêu đen, đồng thời là một thảo dược đa dạng nhất là để chữa các bệnh về tiêu hóa và hô hấp. Ngoài ra tiêu lốt còn có tác dụng trẻ hóa phổi và gan.
TIKTA GHRITA	Một hỗn hợp Ayurveda làm từ bơ được gạn trong rồi đem pha với một số thảo dược đắng có nhiều công dụng trị bệnh.
TRIKATU	Hỗn hợp Ayurveda gồm gừng, tiêu đen và tiết lốt có tác dụng đốt cháy ama, thải độc cơ thể, cải thiện tiêu hóa, hấp thu và đồng hóa.
TRIPHALA	Một công thức thảo dược quan trọng trong Ayurveda gồm ba thảo dược: lý gai, bàng hôi và kha tử. Đây là vị thuốc nhuận trạng lý tưởng, đồng thời là bài thuốc trẻ hóa cân bằng tốt cho cả 3 dosha.
VATA	Là một trong ba dosha, được tạo thành từ nguyên tố không gian và khí, vata là năng lượng vi tế có liên hệ với chuyển động cơ thể, chi phối hơi thở, cử động của mắt, cơ và các mô, nhịp đập của tim và tất cả các chuyển động trong tế bào chất và màng tế bào. Ở trạng thái cân bằng, vata thúc đẩy sự sáng tạo và linh hoạt, mất cân bằng sinh cảm giác sợ hãi và lo âu.
VIKRUTI	Thể tạng hiện thời của mỗi cá nhân, khác với thể tạng bẩm sinh (Prakruti) hình thành tại thời điểm thụ thai. Vikruti cũng có thể là cơ sở để nhận biết những rối loạn trong cơ thể.